Theory of Knowledge, wraz z Extended Essay oraz Creativity, Action and Service tworzą trzy podstawowe i absolutnie obowiązkowe elementy międzynarodowej matury.
Przedmiot ten ma za zadanie zadawać pytanie o to, jaka jest natura wiedzy i o to, w jaki sposób wiemy to, co uważamy, że wiemy. Jest to przedmiot interdyscyplinarny, mający na celu naukę podstaw epistemologii i krytycznego myślenia. Jest przedmiotem nietypowym, gdyż nie przekazując określonej wiedzy, w sensie tradycyjnych ‘podstaw programowych’ składa się głownie z pytań kwestionujących również i to, co od wieków i tradycyjnie przyzwyczailiśmy się uważać za oczywiste. Teoria wiedzy stanowi sedno edukacji IB Diploma Programme dlatego umieszczenie go w programie nauczania klasy pre-IB wydaje się nieodzowne.
Cele:
Teoria Wiedzy wyrabia w uczniach zdolność stawiania pytań, wyrabia postawę krytyczną i refleksyjną wobec wszelkiej dostępnej wiedzy. Uczniowie zapoznają się z poszczególnymi obszarami wiedzy (areas of knowledge), takimi jak matematyka, nauki ścisłe, sztuka, etyka, nauki społeczne i ze sposobami zdobywania wiedzy (ways of knowing): języki, poznanie zmysłowe, umysł, emocje, intuicja.
Jaka jest struktura Theory of Knowledge?
Ponieważ TOK ma stawiać przemyślane i użyteczne pytania o różne rodzaje wiedzy i sposoby jej osiągania, kurs sam składa się prawie wyłącznie z pytań.
To najważniejsze brzmi “W jaki sposób wiemy?”, do pozostałych zaliczyć można:
- co jest dowodem dla X?
- w jaki sposób dochodzimy do wniosku, który sposób Y jest najwłaściwszy?
- jakie znaczenie dla świata ma Z?
Poprzez dyskusje na powyższe tematy uczniowie budują większą świadomość sposobu, w jaki rozumieją świat oraz oceniają zachodzące w nim procesy, stawiają przypuszczenia i hipotezy na temat tego, co obserwują wokół siebie, ale jednocześnie zyskują szersze spojrzenie i doceniają różnorodność i bogactwo, jakie dają różnice kulturowe.
Od 2020 kurs Theory of Knowledge nauczany jest według nowego syllabusa. Nowa struktura kursu opiera się o poruszane w pierwszym roku tematy: motyw główny Knowledge and the Knower, który stanowi fundament całego kursu, oraz dwa tematy dodatkowe wybierane z listy 5 tematów przygotowanych przez IBO. W naszej szkole w trakcie zajęć uczniowie realizują tematy Wiedza i Język oraz Wiedza i Technologia.
Druga część kursu opiera się o 5 dzień wiedzy: Historię, Nauki Ścisłe, Nauki Humanistyczne, Matematykę oraz Sztukę. Podczas zajęć uczniowie zgłębiają zakres, sposoby zdobywania wiedzy, metodologię różne perspektywy oraz kwestie etyczne i moralne w odniesieniu do wyżej wymienionych tematów.
Na czym opiera się ocena?
Na ocenę z Theory of Knowlegde składa się wystawa oraz praca pisemna (esej) na 1600 słów.
Wystawa weryfikuje zdolność do zastosowania sposobu myślenia, który uczeń poznaje w ramach kursu do sytuacji, które mają miejsce w rzeczywistości, natomiast praca pisemna bada stronę koncepcyjną, teoretyczną (np. należy przedyskutować twierdzenie, że metody stosowane w tworzeniu wiedzy zależą od zastosowania danej wiedzy).
Jaką wartość niesie ze sobą Theory of Knowledge?
TOK ma na celu zapoznać ucznia z interpretacyjną naturą wiedzy, uwzględniając również perspektywę osobistą, stronniczość (czy jest ona zachowana, zmienia się, czy też zostaje odrzucona)
Przedmiot ten daje okazję do:
- krytycznej refleksji nas różnymi sposobami dochodzenia do wiedzy w jej rozmaitych dziedzinach
- rozważania nad rolą i naturą wiedzy zarówno w kulturze rodzimej, jak i w pozostałych kulturach świata
Dodatkowo TOK może stanowić zachętę do:
- spojrzenia na siebie, jako na myśliciela, oswojenia się ze złożonością wiedzy
- uznania potrzeby odpowiedzialnego działania w coraz silniej powiązanym ze sobą, ale wciąż niepewnym świecie
TOK stanowi również pewne spoiwo dla całego programu edukacyjnego, ponieważ uzupełnia on naukę “zwykłych” przedmiotów o element transcendentalny, wykraczający ponad konkretne dane dotyczące poszczególnych dziedzin.
