Przeszłość liceum imienia Adama Mickiewicza utrwalona została w kronice, na początku której znajduje się wiersz, barwnie oddający atmosferę pierwszych dni życia miasta i szkoły. Jego autorką jest nauczycielka geografii – Emilia Szczerbicka.
“Milkły nad światem odgłosy wojny,
przebrzmiały huki armat i dział...
ostatni odszedł już oddział zbrojny,
ostatni strzał!
I chociaż świeże rany i blizny,
pożary tlą się, nie zaschła krew,
stajemy wszyscy na zew Ojczyzny,
na życia zew!
Siać zdrowe ziarna w duszę młodzieży,
pokryć, wyrównać wojenne straty.
Jadą do Mazur zza rubieży,
słudzy oświaty!”
Pierwsza polska szkoła na Warmii i Mazurach została założona w gmachu poniemieckiego gimnazjum przy ulicy Mickiewicza 6.
Zapisy do szkoły rozpoczęły się 25 maja 1945 roku, a 4 czerwca w auli szkolnej nastšpiła inauguracja nauki szkolnej. 1 września 1945 r. szkoła jako Państwowe Gimnazjum Męskie rozpoczyna funkcjonowanie z 4 klasami gimnazjalnymi oraz 2 licealnymi. W tym samym roku szkoła otrzymuje sztandar i przeprowadza pierwszą maturę. Egzamin zdaje 15 uczniów.
W trzecim roku nauki szkołę rozszerzono o klasy podstawowe. Nazwa zmienia się na Jedenastoletni± Szkołę Średnią Męską.
Dwa lata później znów następuje zmiana nazwy: Szkoła Ogólnokształcąca Męska Typu Podstawowego i Licealnego.
W piątym roku zachodzą ważne dla poziomu i historii szkoły wydarzenia. Dyrektorem zostaje profesor Antoni Wiśniewski. Po krótkiej przerwie, w roku szkolnym 1950/51, powraca na stanowisko, które pełni przez 22 lata, do 1972 r.
Nazwa szkoły ulega zmianie i zgodnie z charakterem przekształcenia brzmi: Szkoła Ogólnokształcąca Koedukacyjna Typu Podstawowego i Licealnego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.
Po 15 latach istnienia, w dniu 22 grudnia 1959 roku szkoła otrzymuje nową nazwę i imię: Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące imienia Adama Mickiewicza w Olsztynie.
W roku szkolnym 1960/61 szkoła zaczyna funkcjonować bez klas podstawowych i odtąd nosi nazwę: I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza.
Rok 1964/65 – to XX lecie istnienia liceum. W czasie uroczystości jubileuszowych odbyło się odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza, według projektu olsztyńskiej rzeźbiarki Balbiny Świtycz-Widackiej. Sztandar szkoły udekorowano Złotą Odznaką “Zasłużonym dla Warmii i Mazur”. Kolejne wyróżnienie szkoły to odznaczenie “Odznaka Tysiąclecia Państwa Polskiego” (1966/67).
Następne lata życia szkoły charakteryzujš się poważnymi zmianami personalnymi.
Rok 1972 – odejście dyrektora A. Wiśniewskiego na emeryturę, objęcie funkcji przez mgr. Bogumiła Kuzemkę. Przeprowadzono także generalny remont. Szkoła zmieniła zdecydowanie wystrój wnętrza.
Rok 1974 – dyrektorem zostaje mgr Jarosław Monkiewicz. Rozpoczynają się przygotowania do obchodów XXX-lecia istnienia Liceum. 9 czerwca 1980 r. uroczystość jubileuszową uświetnia Ogólnopolski Zjazd Szkół Średnich im. Adama Mickiewicza (tradycja tych spotkań trwa do dzisiaj). Podczas jubileuszu szkoły, sumując minione 30 lat oraz zamykając okres pełen osiągnięć, postawiono nowe cele i zadania: wyposażenie wszystkich pracowni przedmiotowych; rozszerzenie profilu klas humanistycznych; utworzenie różnorodnych kół zainteresowań; upowszechnienie turystyki szkolnej; wprowadzenie obowiązku odbywania klasowych wycieczek poznawczych; upowszechnienie sportu wśród młodzieży; rozwój Szkolnego Klubu Sportowego; wzbogacenie i urozmaicenie zajęć pozaszkolnych; Kontynuacja uroczystości “ostania lekcja” i “wieczory poezji”, spotkań nauczycieli i uczniów szkół Mickiewiczowskich; redagowanie gazety szkolnej “Merkuriusz Szkolny”; uczestnictwo w koncertach Filharmonii Narodowej; urządzenie parku szkolnego i przekształcenie go w ogród botaniczny; osiągnięcie wysokich wyników nauczania i przyjęcia młodzieży na studia. Realizacja założeń wymagała codziennej, systematycznej pracy.
W roku szkolnym 1979/80 szkoła otrzymuje Krzyż Zasługi dla ZHP.
W roku 1984/85 – Medal Komisji Edukacji Narodowej i Medal Pamiątkowy za Zasługi dla Oświaty Województwa Olsztyńskiego.
W roku 1987/88 – po raz drugi Medal Pamiątkowy za Zasługi dla Oświaty i Odznakę Towarzystwa Miłośników Olsztyna.
W 1989 r. – nagrodę Towarzystwa im. Witolda Doroszewskiego za całokształt działalności dydaktycznej w dziedzinie upowszechniania kultury języka polskiego.
Następują kolejne zmiany na stanowisku dyrektora szkoły. W roku 1992 dyrektorem zostaje mgr Jan Kiepuszewski. W roku 1994 stanowisko obejmuje mgr Barbara Antczak.
Z głębokim przeświadczeniem dobrze wypełnionego obowiązku rozpoczęliśmy przygotowania do obchodów 50-lecia szkoły
Zamykając owocny, pełen trudu i osiągnięć okres 50. lat można z dumą stwierdzić, że dyrekcja, nauczyciele, uczniowie i rodzice systematyczną pracą wypełniali mądrze i odpowiedzialnie swoje obowiązki. Szkoła zmieniła nie tylko swoją nazwę lecz także otrzymała swego Patrona, rok po roku wzbogacano wyposażenie pracowni, modernizowano wnętrza, podnoszono funkcjonalność i estetykę pomieszczeń, wprowadzano innowacje dydaktyczne, zainicjowano polsko-niemiecką wymianę młodzieżową.
50-letni dorobek szkoły określa przede wszystkim bogata i utrwalona w obrzędowości historia i tradycja szkoły.
Posiadamy wiele dowodów i świadectw, że klimat i atmosfera panująca w naszym liceum wywiera ogromny, niezatarty wpływ na uczniów i późniejszych absolwentów I LO. Ich indywidualne, osobiste refleksje, wyrażane w różny sposób, tworzą wizerunek szkoły “od strony ucznia”.
Grono naszych absolwentów to kilka tysięcy osób różnych zawodów, mieszkających często w innych regionach kraju, a także za granicą. Są wśród nich naukowcy, artyści, osoby duchowne, sportowcy, prawnicy, lekarze, przedsiębiorcy, nauczyciele, itd. Wielu z nich utrwala swoje osiągnięcia zawodowe czy twórcze pasje w postaci publikacji. Część tych wydawnictw posiada biblioteka szkolna I LO, tworząc w ten sposób oryginalny, jedyny w swoim rodzaju zbiór wydawnictw “własnego pochodzenia”. Biblioteka posiada ok. 30 tys. woluminów skatalogowanych komputerowo, niektóre bardzo cenne.
Ogrom osiągnięć zmusza do podjęcia działań godnych tradycji. Mamy pełną świadomość, że niełatwą rzeczą jest, aby I Liceum Ogólnokształcące także w chwili obecnej pozostawało pierwszym, nie tylko z powodu nazwy.
I Liceum Ogólnokształcące to szkoła szczególna. Udało się jej w długiej historii istnienia stworzyć i utrwalić niepowtarzalny klimat, własny styl pracy i więź ponadpokoleniową. To “szkoła rodzinna”, bowiem kształci się w niej już trzecie pokolenie. Często absolwenci przysyłali tu swoje dzieci, a ich dzieci – swoje.
Niezwykła to vis genii loci i potwierdzenie dobrze wypełniającego swoją rolę zespołu pedagogicznego. O przywiązaniu do szkoły świadczyć może i ten fakt, że absolwenci, którzy wybrali studia i zawód nauczycielski także powracali i powracają tu jako “profesorowie”, tworząc żywą więź “między dawnymi i młodszymi laty”. Fenomenem zespołu nauczycielskiego, ciągle zmieniającego się i odmładzanego, jest i to, że potrafi łączyć tradycję z nowoczesnością. Podobnie, jak w epopei Patrona Szkoły:
Nikt mężczyzn i dam nie ustawiał,
A każdy mimowolnie porządku pilnował (...)
Przyjmował zwyczaj, którym wszystko oddychało”
Otóż była ona córką Agamemnona, co do której zagniewana Artemida miała dość mało przyjazne zamiary. Aby przejednać boginię, przerwać ciszę morską i ruszyć pod Troję, należało złożyć młodą Ifigenię w ofierze. Tak objawił wróżbita Kalchas. Przyjechała więc z Myken w towarzystwie matki Klitajmestry, czekając na domniemane zaręczyny z Achillesem. Tymczasem, jak pisze J. Parandowski „ nie przywdziano jej w strój weselny, ale spowito wełnianymi wstęgami, niby zwierzę ofiarne, i podprowadzono ku ołtarzowi. Kalchas podniósł nóż. Agamemnon zakrył twarz płaszczem. Wtem zeszła z nieba bogini Artemida prowadząc łanię, a dziewczynę zabrała ze sobą i uczyniła ją kapłanką w swojej świątyni w Taurydzie.”
To jednak jeszcze nie koniec. Wiszący w naszej auli obraz nawiązuje także do innego fragmentu mitologii.
Po zakończeniu wojny trojańskiej brat Ifigenii - Orestes - popełnił w akcie zemsty straszliwą zbrodnię: zabił własną matkę Klitajmestrę. Targały nim przerażające wyrzuty sumienia, gdy w końcu od wyroczni dowiedział się, że musi pojechać na Krym i stamtąd sprowadzić posąg Artemidy, który go uleczy. Niestety, gdy tylko przybył ze swoim przyjacielem na taurydzką ziemię, został pojmany. Zgodnie z prawem jako cudzoziemiec miał zostać zabity na ofiarę bogini. Na szczęście w świątyni nastąpiło niespodziewane rozpoznanie Orestesa z siostrą Ifigenią – obecnie kapłanką Artemidy.
Dalej z mitu dowiadujemy się, że „ …w nocy wszyscy troje uciekli, unosząc ze sobą cudowny posąg”.
Artemida z obrazu nie ma łatwego wyboru. Gaertner ukazuje ją w chwili zadumy. Musi przecież podjąć ważną decyzję….Musi wybierać między uczuciami rodzinnymi a obowiązkiem wobec bogini, która przecież uratowała jej życie, choć wcześniej wydała na nią wyrok śmierci. Z kim się solidaryzować i dlaczego? Jak pozostać wiernym sobie, gdy w grę wchodzą uczucia? Jak w końcu odnaleźć się w takim labiryncie, określić własną tożsamość?
Być może więc „nasza” Ifigenia pyta nas o wolność i jej granice, wierność, lojalność, każe myśleć o chwili życiowej próby? Bo przecież wbrew pozorom to właśnie w trudnych momentach człowiek dojrzewa, by odpowiedzieć na pytanie, kim jest.
Myślę, że choć Ifigenia z obrazu nie patrzy na nas, lecz na bezkresne morze, to od ponad stu lat, odkąd zamieszkała w auli, prowokuje, przynajmniej niektórych z nas, by odkrywać siebie.